Tweety
Moderatör
Köpeğe iyi bakmak, köpek sahibinin sorumluluğudur. Köpeğin sağlıklı olabilmesi için, doğru beslenmeli, düzenli olarak temizlenmeli ve hareket olanağı sağlanmalı, doğru davranışlar için eğitilmeli, aşıları yapılmalı ve pek çok da sevgi verilmelidir.
Köpekler konuşamadıkları ve kendilerini nasıl hissettiklerini ifade edemedikleri halde, dikkatli bir köpek sahibi, köpeğinin genel görünümü ve davranışlarındaki değişimlerden bir şeylerin iyi gitmediğini anlayabilir.
Bu bölüm, sağlıklı bir köpeğin belirtilerinin neler olduğu ve sağlığı korumak her köpek sahibinin nelere önem vermesi gerektiği yolundaki önerileri içeriyor.
Bu bölümde verilen bilgiler, veteriner hekiminizin köpeğinize vereceği bakımın yerine geçmez . Buradaki bilgileri yalnızca ortaya çıkan bir sorunu tanımlayabilmek ve veteriner hekime gitmeden önce uygulayabileceğiniz koruyucu bakım anlamında kullanınız. Köpeğinizin tüm yaşamı boyunca, siz ve veteriner hekiminiz, köpeğinizin sağlığını sürekli olarak en üst düzeyde tutmak üzere etkin bir işbirliği içinde olmalısınız.
Her köpek bir bireydir, dış görünümü ve kişiliği kendine hastır. Bir köpekte normal olan bir durum, diğeri için normal olmayabilir; yalnızca köpeğin sahibi ve veteriner hekimi, köpekte neyin normal olup olmadığını bilir. Köpeğinizin her gün nasıl görünüp, nasıl davrandığını iyi izleyin. Görünümü veya davranışlarındaki değişimler (sadece köpek sahibinin bildiği bir şey) olası hastalıkların işaretleri olabilir. Ancak aşağıdaki bilgiler, sağlıklı bir köpeğin fiziksel durumunu genel olarak anlatmakta.
Sağlıklı köpeğin cildi
Sağlıklı bir cilt, yumuşak ve esnektir, rengi soluk pembe ile kahve veya siyah arasında olabilir. Benekli bir cilt, hem benekli hem de düz renkli tüylere sahip olan köpeklerde normaldir.
Yaralar, kızarmış bölgeler veya şişkinlikler olmamalıdır.
Köpeğinizde pire, kene, bit veya başka dış parazitlerin olmadığını, elinizi tüylerin tersine doğru sürterek kontrol edin; bazı parazitler, kene gibi, bir noktada sabit iken, pireler açığa çıktklarında kaçiverirler. Pire olduğuna dair işaretler, köpeğin kaşınmasının yanısıra, cilt üzerindeki küçük siyah ve beyaz lekelerdir, ki bunlar pire dışkılarıdır.
Uzun tüylü köpeklerin cildini, bedeninin değişik yerlerinide kontro1 etmelisiniz. Köpekler mevsimsel tüy dökme dönemleri yaşarlar, ama bunlar zaman zaman değişebilir. Ama sağlıklı bir kürk parlak ve sıktır, kepek, aşırı yağlanma veya çıplak bölgeleri yoktur.
Sağlıklı köpeğin gözleri
Sağlıklı bir köpeğin gözleri parlaktır, aşırı sulanma veya akıntıları yoktur. Kirpikler ve tüyler gözlere sürtünmemelidir; uzun tüylü köpeklerin sahipleri buna özellikle dikkat etmelidir.
Göz kapaklarının nemli pembe iç yüzünü (konjunktiva), baş parmağınızı göz kapağının kenarına koyup hafifçe aşağıya veya yukarıya çekerek kontrol edin. Bu yumuşak doku, şiş aşırı, kızarık veya akıntılı olmamalıdır. Gözlerin akı, sarımsı görünmemelidir.
Gözün iç köşesinde üçüncü bir göz kapağı bulunur, açık pembe bir dokudur. Bu üçüncü göz kapağının gözün yüzeyinde ne kadar görüldüğü, köpeğin ırkına göre değişir.
Sağlıklı köpeğin kulakları
Köpeğin kulaklarının iç yüzündeki cilt açık pembe, temiz ve ince tüylerle kaplıdır. Kulak kanallarında az miktarda sarı, kahve veya siyah renkli akıntı normaldir, ama bu akıntıların aşırı derecede olması anormaldir. Kulağın dış yüzü, bedenin geri kalanı gibi bol tüylerle kaplıdır. Sağlıklı kulaklardan kötü kokular gelmez, kırmızı, şiş, kaşıntılı veya köpeğe ağrı verecek biçimde değildir ve aşırı akıntıları yoktur.
Kulak kesimi: Tıbbi nedenlerle ya da sarkık kulaklı bir köpeğin kulaklarını dikleştirmek için uygulanan bir ameliyattır. Bugün bu kulak kesimi daha çok estetik kaygılarla yapılmakta, oysa eskiden tehlikeli yırtıcı hayvanlarla karşılaşan veya savaşlara katılan köpeklerde, kulakların yaralanmasını veya parçalanmasını önlemek için uygulanırdı.
İngiltere'de bu uygulama geçen yüzyılın sonlarına doğru VII.Edward tarafından yasaklandı. Köpeğin kulağının kesilmesinin kapristen başka bir şey olmadığı ifade edildi. Günümüzde artık kulak kesimi, Avrupa'nın pek çok ülkesinde (buna Türkiye’de dahil), yasaklanmış durumdadır.
Sağlıklı köpeğin ağzı
Ağız, dişler, diş etleri: Köpeğinizin ağzının iç kısımlarını kontrol etmek için, ağzının bir yanını parmaklarınızla, diğer yanını da baş parmağınızla tutun. Bu elinizle köpeğin başını tutarken diğer eliniz alt çenesini aşağıya çekin.
Sağlıklı dişetleri pembe veya lekelidir (siyah veya benekli) ve dokuları sıkıdır. Sağlıklı dişetlerinin kenarları dişleri sarar. Dişlerin üzerinde yumuşak beyaz maddeler ve sert beyaz, sarı veya kahverengi maddeler olmaz.
Köpeğinizin nefesi kötü kokulu olmamalıdır. Gene köpeklerin dişleri,beyaz ve yumuşaktır ve yaşı ile birlikte koyulaşır.
Yavru köpeğin 23 adet süt dişi vardır. Yetişkin köpekte normalde 42 adet kalıcı diş bulunur, ama bazı köpek ırklarında çene yapılarının şekli yüzünden daha az diş olabilir. Süt dişleri, yetişkin dişler ortaya çıkmadan önce dökülmelidir, dökülmezler ise alınmaları gerekir.
Dişin yapısı: Her bir diş son derece sert üç tabakadan oluşur. Kemiksi tabaka, (dentin), mine ve semen tabakası. Kök içi ise yumuşaktır. Bunun dışında ağız mukozasının bir kısmını oluşturan dişeti, dişleri bir yastık gibi sarar. Dişlerin en dış kısmı olan taç ise, dişler düzenli olarak temizlenmediği takdirde burada biriken tartar yüzünden çürüyebilir. Dişleri iç kısımlarını oluşturan kökler kesici ve köpek dişlerinde tek, önazı ve diğer azı dişlerde çift, 1. ve 2. üst molar dişlerde ise üçlüdür.
Diş oluşumu: Köpekler dişsiz doğarlar: Yaşamlarının yirminci gününe doğru ilk süt dişleri gelmeye başlar ve bunlar da yaklaşık altıncı aya doğru dökülüp gerçek dişler çıkar. Dişlerin oluşumu aşağıdaki şemada gösterilmiştir:
Dişler: Köpeğin ağzında alt ve üst çenede toplam 42 diş vardır. Üst çenede (maksilla) her bir tarafta 3 kesici, 1 köpek, 4 önazı ve 2 azı bulunur, toplam 20 diş. Alt çenede ise azıların sayısı iki fazladır, yani toplamda 22 diş bulunur. Kesici dişlerin birbirleri ile teması önemlidir. Köpeklerin çoğunda üst kesici dişlerin iç yüzü, alt kesici dişlerin diş yüzü ile bulunur, buna (makas kapanış, denilir. Çok zaman da alt ve üst kesici dişler en uç noktalarında birbirlerine değerler, bu da "cımbız kapanıştır". Bazı durumlarda ise alt ve üst kesici dişler birbirlerine hiç değmezler. Alt kapanış, denilen durumda alt dişler, üst dişlerin ilerisindedir, örneğin Boxer gibi kısa suratlı köpeklerde görüldüğü gibi. Diğer şekli olan üst kapanış durumunda üst dişler, alt dişlerin ilerisindedir, ama bu hiç istenilmeyen bir diş yapısı şeklidir. Böyle dişlere sahip olan köpekler köpek yarışmalarında diskalifiye olurlar. Kısa burunlu köpeklerde alt çenede öndeki iki önazı olmayabilir, ama bu bir kusur sayılmaz.
köpeklerde diş
Sağlıklı köpeğin burnu
Bir köpeğin burnu normalde soğuk ve nemlidir. Burun akıntıları berrak ve su gibidir, bulanık, sarı veya yeşil renkte, kalın ve kötü kokulu akıntıları olmaz. Burun genelde siyahtır, ama başka renklerde veya hatta benekli bile olmaları normaldir. Burun kırmızı ve yangılı olmamalıdır, bunlar genelde bir yaralanma, hastalık veya güneş ışığına karşı aşırı duyarlılıktan oluşur.Çoğu insan, köpeğin burnunun sağlığının en iyi göstergesi olduğunu sanır. Ama hasta bir köpeğin burnu sıcak ve kuru veya ıslak ve soğuk da olabilir, bu yüzden ateşli olduğundan kuşku duyuyorsanız poposundan bir termometre ile ateşini ölçün.
Köpeğin ateşi nasıl ölçülür?
Rektal termometre ile ölçündüğünde sağlıklı bir köpeğin ateşi 38.3 - 39.2 derece arasıdır. Ateşini ölçmek için önce termometreyi silkeleyin ve uç kısmına vazelin veya bitkisel bir yağ sürün. Köpegin kuyruğunu kaldırın ve termometreyi yavaşça anüsüne sokun. termometreyi ne kadar sokacağınız, köpeğinizin boyuna bağlıdır. İri bir köpekte termometrenin yarısını sokmak gerekebilirken, küçük bir köpekte iki santim kadar sokmak yeterli olabilir. Bunu en iyi, köpek ayakta dururken yapabilirsiniz. Üç dakika sonra, ısıya bakmak için termometreyi çıkartın.
Sağlıklı köpekte nabız
Sağlıklı bir köpeğin kalp atışı, boyuna ve yaşına bağlıdır. Normalde, dinlenmekte olan bir köpekte kalp dakikada 50 ila 130 kez arası atar. Yavru ve küçük köpeklerde daha hızlı, iri ve fiziksel yapıları iyi olan köpeklerde daha yavaştır. Kalp atışına bakmak için, avucunuzu köpeğin göğsünün sol tarafına, hemen dirseğinin arkasına koyun veya kulağınızı kalbinin üzerine göğsüne koyun. Nabzı ölçmek için, arka bacağın bedene birleştiği yerde budun iç kısmındaki atardamara basılır.
Sağlıklı köpekte idrar ve dışkılama
Sağlıklı bir köpeğin bıraktığı idrar sarı ve berraktır. Çoğu yetişkin köpek, günde bir ya da iki kez dışkılar; dışkıların şekli düzgün ve genelde kahverengidir. Köpeğinizin bıraktığı dışkının miktarı ve kokusu, ona verilen besine bağlı olabilir. Kokulu, yumuşak veya garip renkli aşırı miktarda dışkılar anormaldir. Köpek sahibinin, sürekli ishal, dışkılamada zorlanma veya idrar bırakmadaki sıklığı veya miktarındaki değişimleri olası bir hastalığın işareti olarak görüp, veteriner hekimin dikkatine sunması çok önemlidir.
Sağlıklı köpekte ayak yastıkları
Her bir ön ve arka ayakta, her parmağın altında ve ortada birer yastık bulunur. Bu yastıklar köpek hareket halindeyken veya dururken zemin ile temas ettiğinde ayak altlarını korumak içindir. Her bir yastık cilt altı dokusundan oluşur, pek çok elastiki lif taşır ve çok pigmentli sert bir epiderm doku ile kaplıdır.
Köpekler konuşamadıkları ve kendilerini nasıl hissettiklerini ifade edemedikleri halde, dikkatli bir köpek sahibi, köpeğinin genel görünümü ve davranışlarındaki değişimlerden bir şeylerin iyi gitmediğini anlayabilir.
Bu bölüm, sağlıklı bir köpeğin belirtilerinin neler olduğu ve sağlığı korumak her köpek sahibinin nelere önem vermesi gerektiği yolundaki önerileri içeriyor.
Bu bölümde verilen bilgiler, veteriner hekiminizin köpeğinize vereceği bakımın yerine geçmez . Buradaki bilgileri yalnızca ortaya çıkan bir sorunu tanımlayabilmek ve veteriner hekime gitmeden önce uygulayabileceğiniz koruyucu bakım anlamında kullanınız. Köpeğinizin tüm yaşamı boyunca, siz ve veteriner hekiminiz, köpeğinizin sağlığını sürekli olarak en üst düzeyde tutmak üzere etkin bir işbirliği içinde olmalısınız.
Her köpek bir bireydir, dış görünümü ve kişiliği kendine hastır. Bir köpekte normal olan bir durum, diğeri için normal olmayabilir; yalnızca köpeğin sahibi ve veteriner hekimi, köpekte neyin normal olup olmadığını bilir. Köpeğinizin her gün nasıl görünüp, nasıl davrandığını iyi izleyin. Görünümü veya davranışlarındaki değişimler (sadece köpek sahibinin bildiği bir şey) olası hastalıkların işaretleri olabilir. Ancak aşağıdaki bilgiler, sağlıklı bir köpeğin fiziksel durumunu genel olarak anlatmakta.
Sağlıklı köpeğin cildi
Sağlıklı bir cilt, yumuşak ve esnektir, rengi soluk pembe ile kahve veya siyah arasında olabilir. Benekli bir cilt, hem benekli hem de düz renkli tüylere sahip olan köpeklerde normaldir.
Yaralar, kızarmış bölgeler veya şişkinlikler olmamalıdır.
Köpeğinizde pire, kene, bit veya başka dış parazitlerin olmadığını, elinizi tüylerin tersine doğru sürterek kontrol edin; bazı parazitler, kene gibi, bir noktada sabit iken, pireler açığa çıktklarında kaçiverirler. Pire olduğuna dair işaretler, köpeğin kaşınmasının yanısıra, cilt üzerindeki küçük siyah ve beyaz lekelerdir, ki bunlar pire dışkılarıdır.
Uzun tüylü köpeklerin cildini, bedeninin değişik yerlerinide kontro1 etmelisiniz. Köpekler mevsimsel tüy dökme dönemleri yaşarlar, ama bunlar zaman zaman değişebilir. Ama sağlıklı bir kürk parlak ve sıktır, kepek, aşırı yağlanma veya çıplak bölgeleri yoktur.
Sağlıklı köpeğin gözleri
Sağlıklı bir köpeğin gözleri parlaktır, aşırı sulanma veya akıntıları yoktur. Kirpikler ve tüyler gözlere sürtünmemelidir; uzun tüylü köpeklerin sahipleri buna özellikle dikkat etmelidir.
Göz kapaklarının nemli pembe iç yüzünü (konjunktiva), baş parmağınızı göz kapağının kenarına koyup hafifçe aşağıya veya yukarıya çekerek kontrol edin. Bu yumuşak doku, şiş aşırı, kızarık veya akıntılı olmamalıdır. Gözlerin akı, sarımsı görünmemelidir.
Gözün iç köşesinde üçüncü bir göz kapağı bulunur, açık pembe bir dokudur. Bu üçüncü göz kapağının gözün yüzeyinde ne kadar görüldüğü, köpeğin ırkına göre değişir.
Sağlıklı köpeğin kulakları
Köpeğin kulaklarının iç yüzündeki cilt açık pembe, temiz ve ince tüylerle kaplıdır. Kulak kanallarında az miktarda sarı, kahve veya siyah renkli akıntı normaldir, ama bu akıntıların aşırı derecede olması anormaldir. Kulağın dış yüzü, bedenin geri kalanı gibi bol tüylerle kaplıdır. Sağlıklı kulaklardan kötü kokular gelmez, kırmızı, şiş, kaşıntılı veya köpeğe ağrı verecek biçimde değildir ve aşırı akıntıları yoktur.
Kulak kesimi: Tıbbi nedenlerle ya da sarkık kulaklı bir köpeğin kulaklarını dikleştirmek için uygulanan bir ameliyattır. Bugün bu kulak kesimi daha çok estetik kaygılarla yapılmakta, oysa eskiden tehlikeli yırtıcı hayvanlarla karşılaşan veya savaşlara katılan köpeklerde, kulakların yaralanmasını veya parçalanmasını önlemek için uygulanırdı.
İngiltere'de bu uygulama geçen yüzyılın sonlarına doğru VII.Edward tarafından yasaklandı. Köpeğin kulağının kesilmesinin kapristen başka bir şey olmadığı ifade edildi. Günümüzde artık kulak kesimi, Avrupa'nın pek çok ülkesinde (buna Türkiye’de dahil), yasaklanmış durumdadır.
Sağlıklı köpeğin ağzı
Ağız, dişler, diş etleri: Köpeğinizin ağzının iç kısımlarını kontrol etmek için, ağzının bir yanını parmaklarınızla, diğer yanını da baş parmağınızla tutun. Bu elinizle köpeğin başını tutarken diğer eliniz alt çenesini aşağıya çekin.
Sağlıklı dişetleri pembe veya lekelidir (siyah veya benekli) ve dokuları sıkıdır. Sağlıklı dişetlerinin kenarları dişleri sarar. Dişlerin üzerinde yumuşak beyaz maddeler ve sert beyaz, sarı veya kahverengi maddeler olmaz.
Köpeğinizin nefesi kötü kokulu olmamalıdır. Gene köpeklerin dişleri,beyaz ve yumuşaktır ve yaşı ile birlikte koyulaşır.
Yavru köpeğin 23 adet süt dişi vardır. Yetişkin köpekte normalde 42 adet kalıcı diş bulunur, ama bazı köpek ırklarında çene yapılarının şekli yüzünden daha az diş olabilir. Süt dişleri, yetişkin dişler ortaya çıkmadan önce dökülmelidir, dökülmezler ise alınmaları gerekir.
Dişin yapısı: Her bir diş son derece sert üç tabakadan oluşur. Kemiksi tabaka, (dentin), mine ve semen tabakası. Kök içi ise yumuşaktır. Bunun dışında ağız mukozasının bir kısmını oluşturan dişeti, dişleri bir yastık gibi sarar. Dişlerin en dış kısmı olan taç ise, dişler düzenli olarak temizlenmediği takdirde burada biriken tartar yüzünden çürüyebilir. Dişleri iç kısımlarını oluşturan kökler kesici ve köpek dişlerinde tek, önazı ve diğer azı dişlerde çift, 1. ve 2. üst molar dişlerde ise üçlüdür.
Diş oluşumu: Köpekler dişsiz doğarlar: Yaşamlarının yirminci gününe doğru ilk süt dişleri gelmeye başlar ve bunlar da yaklaşık altıncı aya doğru dökülüp gerçek dişler çıkar. Dişlerin oluşumu aşağıdaki şemada gösterilmiştir:
Dişler: Köpeğin ağzında alt ve üst çenede toplam 42 diş vardır. Üst çenede (maksilla) her bir tarafta 3 kesici, 1 köpek, 4 önazı ve 2 azı bulunur, toplam 20 diş. Alt çenede ise azıların sayısı iki fazladır, yani toplamda 22 diş bulunur. Kesici dişlerin birbirleri ile teması önemlidir. Köpeklerin çoğunda üst kesici dişlerin iç yüzü, alt kesici dişlerin diş yüzü ile bulunur, buna (makas kapanış, denilir. Çok zaman da alt ve üst kesici dişler en uç noktalarında birbirlerine değerler, bu da "cımbız kapanıştır". Bazı durumlarda ise alt ve üst kesici dişler birbirlerine hiç değmezler. Alt kapanış, denilen durumda alt dişler, üst dişlerin ilerisindedir, örneğin Boxer gibi kısa suratlı köpeklerde görüldüğü gibi. Diğer şekli olan üst kapanış durumunda üst dişler, alt dişlerin ilerisindedir, ama bu hiç istenilmeyen bir diş yapısı şeklidir. Böyle dişlere sahip olan köpekler köpek yarışmalarında diskalifiye olurlar. Kısa burunlu köpeklerde alt çenede öndeki iki önazı olmayabilir, ama bu bir kusur sayılmaz.
köpeklerde diş
Sağlıklı köpeğin burnu
Bir köpeğin burnu normalde soğuk ve nemlidir. Burun akıntıları berrak ve su gibidir, bulanık, sarı veya yeşil renkte, kalın ve kötü kokulu akıntıları olmaz. Burun genelde siyahtır, ama başka renklerde veya hatta benekli bile olmaları normaldir. Burun kırmızı ve yangılı olmamalıdır, bunlar genelde bir yaralanma, hastalık veya güneş ışığına karşı aşırı duyarlılıktan oluşur.Çoğu insan, köpeğin burnunun sağlığının en iyi göstergesi olduğunu sanır. Ama hasta bir köpeğin burnu sıcak ve kuru veya ıslak ve soğuk da olabilir, bu yüzden ateşli olduğundan kuşku duyuyorsanız poposundan bir termometre ile ateşini ölçün.
Köpeğin ateşi nasıl ölçülür?
Rektal termometre ile ölçündüğünde sağlıklı bir köpeğin ateşi 38.3 - 39.2 derece arasıdır. Ateşini ölçmek için önce termometreyi silkeleyin ve uç kısmına vazelin veya bitkisel bir yağ sürün. Köpegin kuyruğunu kaldırın ve termometreyi yavaşça anüsüne sokun. termometreyi ne kadar sokacağınız, köpeğinizin boyuna bağlıdır. İri bir köpekte termometrenin yarısını sokmak gerekebilirken, küçük bir köpekte iki santim kadar sokmak yeterli olabilir. Bunu en iyi, köpek ayakta dururken yapabilirsiniz. Üç dakika sonra, ısıya bakmak için termometreyi çıkartın.
Sağlıklı köpekte nabız
Sağlıklı bir köpeğin kalp atışı, boyuna ve yaşına bağlıdır. Normalde, dinlenmekte olan bir köpekte kalp dakikada 50 ila 130 kez arası atar. Yavru ve küçük köpeklerde daha hızlı, iri ve fiziksel yapıları iyi olan köpeklerde daha yavaştır. Kalp atışına bakmak için, avucunuzu köpeğin göğsünün sol tarafına, hemen dirseğinin arkasına koyun veya kulağınızı kalbinin üzerine göğsüne koyun. Nabzı ölçmek için, arka bacağın bedene birleştiği yerde budun iç kısmındaki atardamara basılır.
Sağlıklı köpekte idrar ve dışkılama
Sağlıklı bir köpeğin bıraktığı idrar sarı ve berraktır. Çoğu yetişkin köpek, günde bir ya da iki kez dışkılar; dışkıların şekli düzgün ve genelde kahverengidir. Köpeğinizin bıraktığı dışkının miktarı ve kokusu, ona verilen besine bağlı olabilir. Kokulu, yumuşak veya garip renkli aşırı miktarda dışkılar anormaldir. Köpek sahibinin, sürekli ishal, dışkılamada zorlanma veya idrar bırakmadaki sıklığı veya miktarındaki değişimleri olası bir hastalığın işareti olarak görüp, veteriner hekimin dikkatine sunması çok önemlidir.
Sağlıklı köpekte ayak yastıkları
Her bir ön ve arka ayakta, her parmağın altında ve ortada birer yastık bulunur. Bu yastıklar köpek hareket halindeyken veya dururken zemin ile temas ettiğinde ayak altlarını korumak içindir. Her bir yastık cilt altı dokusundan oluşur, pek çok elastiki lif taşır ve çok pigmentli sert bir epiderm doku ile kaplıdır.
