Tweety
Moderatör
Tanımı
Balık Kartalı Şahin büyüklüğünde ve genellikle beyaz vücutludur. Başı da beyazdır, ayrıca alından kafa arkasına doğru uzanan koyu renkli bir şerit vardır.Bacaklarının yarısı çıplaktır ki bu husus ilk bakışta göze çarpar.Sırtı ve kanatları kahverengidir.Kuyruğu da koyu renklidir, üzerinde şeritler vardır. Kursağı bej renkli ve boyuna çizgilidir.
Uzun ve ince kanatları, süzülürken kanatlarını kırarak tutması, beyaz altı ve siyah bilek lekesi, siyah kanat altı şeridi, beyaz tepesi ve koyu göz maskesiyle kolaylıkla tanınır. Boynunun önünde değişken boyda kirli bir kuşak bulunur, genellikle dişilerinki daha kalındır. (Kaynak :Orta doğu kuşları)
Habitatı
Orman içindeki sularda, göllerde ve yaşlı ağaçların bulunduğu nehir ve deniz kıyılarında yaşar.Ağaçlara ve kaya kovuklarına yuvasını kurar.Kimi zaman toprak üzerine de yuva yapar.Çok büyük olan yuvası kuru dallardan oluşmaktadır.mayıs başında mavimsi, çok lekeli 6,0 x 5,5 cm boyutlu 2-3 yumurta yapar ve 4-5 haftada ortaya çıkan civcivler 40 gün dolaylarında uçma yeteneğini kazanırlar.
Yuvası genellikle deniz kenarına yakındır, sıklıkla da kuru bir ağacın tepesindedir. Bazen yerde, sıklıkla da bir adacıkta yuva yapabilir. Erişkinler yuva savunmasında çok canlı ve etkilidir, ama nadiren insana saldırır. Yuva yakınında kuvvetli, berrak, ıslığa benzer uyarı sesini sürekli yineler.(Kazım Çapacı)
Yayılışı
Balık kartalı < balıkları tükettiği kanısıyla > balıkçıların sürekli avlamaları yüzünden çok tükenmiştir.İngiltere ve Danimarka da hiç görülmez olan Balık Kartalı nın bir tanesinin bile ortaya çıkması doğa bilimcileri için bir olay olmuştur. Bu yırtıcı kuşun tüm Orta ve Batı Avrupa`da ortadan kaybolduğu ; buna karşılık, doğu Avrupa ve İskandinav ülkelerinde ise çok titiz bir koruma ile önemli ölçüde arttığı anlaşılmıştır.
Türkiye`de Pandion haliaetus haliaetus Linnaeus ırkının Trabzon, Çatalağzı, İzmir, İstanbul Boğazı dolaylarında görüldüğü literatür bilgisi olarak ortaya konmuştur.Bunu yanısıra VİELLİARD (1968 ) Hopa ile Hopa - Fındıklı ve Gülşehir - Nevşehir yolunda ; KUMERLOEVE (1967-1968) Tatvan , Aksu, Hazar Gölü, Elazığ ve Van gölünde Balık Kartalı gözlemlenmiştir. (Kaynak:1)
Cinsin adı eski Yunan uygarlığındaki iki ayrı Atina Kralı’nın adı olan Pandion’dan gelir.
Avrupa nın tümü, Anadolu, Afrika, Avusturalya, Rusya , Ortadoğuda bulunur.Göçmen kuştur, yaz sonunda Güney Asya, tropikal ve Güney Afrika ya göçer.Ayrıca Akdeniz bölgesinin batısında ve Yunanistan da hem yerli, hem de göçmen kuş olarak yaşar. (İ.Ü.Orman Fakültesi - 1982 ) Genelde
Türkiyenin kuzeyinde ürer. Yerleşik ve göçmendir. Yaygın olarak göçer.Kışı yakın doğu kıyıları, Arabistan İran ın güneyi ve Irak bataklıklarında geçirir.(Orta Doğu Kuşları-2008)
Fransızcada : Aigle pecheur, Aigle plongeur, Aigle bulbuzard --
İngilizcede : Osprey, fish hawk ---Almancada: Fischadler--- İtalyancada : Falco pescatore Türkçede : Balık kartalı - Dalıcı Kartal
Beslenme
Adındanda anlaşılacağı üzere balık başlıca gıdasıdır.Bunu yanısıra kurbağa, su semenderi ve su yılanlarını da avlar.Zorunlu kalırsa karadaki sürüngenleri ve memelileri yakalar.
Uçarken kanatlarını fazla yukarı aşağıya oynatmadan uzun bir süre devamlı çırpar, süzülürken kanatları yumuşak bir kavis oluşturarak uzaktan bir martıyı anımsatır. Su üzerinde balık ararken sürekli havada asılı kalır, suya dalarken su sıçratır ve gövdesi neredeyse tamamen suya girer.
Biyolojisi
Gençleri daha esmer - kırmızı renkli sırtlerıyle farkedilir, üzerlerinde kırmızı ya da beyaz tüyleri vardır.
Bacakları tüysüz, kuvvetli pullarla kaplı ve grimsidir. Parmakları da ayni durumda pullu olan Balık Kartalı nın uzun ve çok kıvrıktır. Gagası kıvrık ve siyahtır göze kadar yarık değildir. Burun delikleri oval grimsidir, göz bebekleri sarıdır.
Boyu erkeklerde 50-55 cm, dişilerde 57-65 cm dir. kanat boyu ekekte 48 dişide 50 cm kanat genişliği erkekte 155 , dişide 165 cm dir. Ağırlığı erkeklerde 900 gr , dişilerde 1.500 gr arasındadır.
Göçü
Kuzeydeki tek popülasyon göçmendir ve kışın kuzeyden göç eder. Çoğunluğu Afrika’ya, Büyük Sahra’nın güneyine göçer. Az sayıda kuş Akdeniz’de kalır.
Bir yaşındaki kuşlar ikinci yaz boyunca /17 ay) güneyde kalırlar. İkinci yaşındakiler kuzeye geri dönerler, ama genellikle üremezler. Üç yaşındakilerin büyük bölümü üreme popülasyonuna katılır. Bazen denizden uzakta da bulunabilirler.(Kaynak :5)
Popülasyonu
Türkiye’de kayıtları seyrek olmakla birlikte İç ve Doğu Anadolu’da nadir, diğer bölgelerde özellikle Marmara ve Karadeniz’de daha sık görülür. Literatür taramalarına göre, Niğde’den ilk kez kaydedilmiştir. Rosettus 2000 yılı Eylül ayında Sarıkamış (Kars)-Ardahan arasındaki yaylalarda ve Erzurum yakınında da gözlemlenmiştir. Trakuşta yüklenen fotoğraflara göre daha çok Kırklareli (5 kayıt)’nden ayrıca İstanbul (3), İzmir (3), Ankara (1), Bursa (1), Denizli (1), Konya (1), Niğde (1), Zonguldak (1-forumdan) ve yer belirtilmemiş (1) (M. Çetinkoç’tan) kayıtları vardır. (Rosettus-TRAKUS)
1910′dan sonra Britanya Adalarında soyu tükenen balık kartalı, 1959′da seçilmiş türlerin denetim altında üretilmesiyle yeniden çoğalmıştır. Aynı biçimde, türün Kuzey Amerika kıtasındaki nüfusu büyük olasılıkla DDT kalıntılarının sorumlu olduğu çevre kirliliği nedeniyle 1950′lerden sonra hızla azalmışsa da, 1980′lerde yeniden artmaya başlamıştır. Türkiye’de bu kuşların bilinen tek üreme bölgesi Kızılırmak deltasıdır. Göç sırasında da az sayıda görülür.(internet ansiklopoedisi)
Tüm dünyada yayılmıştır ve suyun yakınında (göller, nehirler, deniz kıyıları) bulunur. Başlıca üreme alanları kuzey ve doğu Avrupa’dır. Az sayıda ve lokal olarak İskoçya, orta Avrupa, güneybatı Portekiz, batı Akdeniz’de ürer. Kanarya adaları ve Cape Verde adaları ve Sina yarımadasında yerleşik kuşların üreme kolonileri vardır.(Kaynak:5)
1960’larda balık kartalı popülasyonu DDT kullanımı sonrasında azalmıştır. DDT kullanımı yumurta kalsiyum içeriğini ve kabuk kalınlığını azaltmıştır ve kolayca kırılmasına neden olmuştur. DDT kullanımımın kısıtlanmasıyla popülasyon yeniden artmıştır. Yapay yuvaların kullanılması üreme başarısını %45.9’dan %62.9’a çıkarmıştır.(Kaynak:5)
Davranışları
Dalıcı kartal adını alan bu kuş, geniş kanatlarıyla yüksekten uçar, sert bir inişle, gördüğü avına saldırır.Ayakları avına doğru yöneliktir.Bu durumuyla balığı hemen kapabilir.Sivri uzun ve kıvrık pençeleri bu işe çok elverişlidir.Kanalarını kapayarak dalar ve avını kapar kapmaz havalanır ve bir kaya ya da direk üzerinde balığını yemeye başlar. Dalışlarıyla büyük küçük tüm balıkları yakalar. Her dalıştan sonra silkinerek üzerindeki suları atar ve havalanır.Ancak çok büyük balıkları yakalamışsa, onlarla havalanamaz ve bırakmadığı için de balıkla berabaer suya batarak boğulur.
Su üzerinde balık ararken sürekli havada asılı kalır.Suya dalarken su sıçratır ve gövdesi neredeyse tamamen suya girer.
Dış ayak parmağını çift taraflı kullanan tek yırtıcıdır. İsterse 3 parmak önde biri arkada yada yakaladığı kaygan balıkları daha iyi tutabilmek için bu parmağı arkaya çevirip 2 parmak önden 2 parmak arkadan tutabilir.
Balık Kartalı Şahin büyüklüğünde ve genellikle beyaz vücutludur. Başı da beyazdır, ayrıca alından kafa arkasına doğru uzanan koyu renkli bir şerit vardır.Bacaklarının yarısı çıplaktır ki bu husus ilk bakışta göze çarpar.Sırtı ve kanatları kahverengidir.Kuyruğu da koyu renklidir, üzerinde şeritler vardır. Kursağı bej renkli ve boyuna çizgilidir.
Uzun ve ince kanatları, süzülürken kanatlarını kırarak tutması, beyaz altı ve siyah bilek lekesi, siyah kanat altı şeridi, beyaz tepesi ve koyu göz maskesiyle kolaylıkla tanınır. Boynunun önünde değişken boyda kirli bir kuşak bulunur, genellikle dişilerinki daha kalındır. (Kaynak :Orta doğu kuşları)
Habitatı
Orman içindeki sularda, göllerde ve yaşlı ağaçların bulunduğu nehir ve deniz kıyılarında yaşar.Ağaçlara ve kaya kovuklarına yuvasını kurar.Kimi zaman toprak üzerine de yuva yapar.Çok büyük olan yuvası kuru dallardan oluşmaktadır.mayıs başında mavimsi, çok lekeli 6,0 x 5,5 cm boyutlu 2-3 yumurta yapar ve 4-5 haftada ortaya çıkan civcivler 40 gün dolaylarında uçma yeteneğini kazanırlar.
Yuvası genellikle deniz kenarına yakındır, sıklıkla da kuru bir ağacın tepesindedir. Bazen yerde, sıklıkla da bir adacıkta yuva yapabilir. Erişkinler yuva savunmasında çok canlı ve etkilidir, ama nadiren insana saldırır. Yuva yakınında kuvvetli, berrak, ıslığa benzer uyarı sesini sürekli yineler.(Kazım Çapacı)
Yayılışı
Balık kartalı < balıkları tükettiği kanısıyla > balıkçıların sürekli avlamaları yüzünden çok tükenmiştir.İngiltere ve Danimarka da hiç görülmez olan Balık Kartalı nın bir tanesinin bile ortaya çıkması doğa bilimcileri için bir olay olmuştur. Bu yırtıcı kuşun tüm Orta ve Batı Avrupa`da ortadan kaybolduğu ; buna karşılık, doğu Avrupa ve İskandinav ülkelerinde ise çok titiz bir koruma ile önemli ölçüde arttığı anlaşılmıştır.
Türkiye`de Pandion haliaetus haliaetus Linnaeus ırkının Trabzon, Çatalağzı, İzmir, İstanbul Boğazı dolaylarında görüldüğü literatür bilgisi olarak ortaya konmuştur.Bunu yanısıra VİELLİARD (1968 ) Hopa ile Hopa - Fındıklı ve Gülşehir - Nevşehir yolunda ; KUMERLOEVE (1967-1968) Tatvan , Aksu, Hazar Gölü, Elazığ ve Van gölünde Balık Kartalı gözlemlenmiştir. (Kaynak:1)
Cinsin adı eski Yunan uygarlığındaki iki ayrı Atina Kralı’nın adı olan Pandion’dan gelir.
Avrupa nın tümü, Anadolu, Afrika, Avusturalya, Rusya , Ortadoğuda bulunur.Göçmen kuştur, yaz sonunda Güney Asya, tropikal ve Güney Afrika ya göçer.Ayrıca Akdeniz bölgesinin batısında ve Yunanistan da hem yerli, hem de göçmen kuş olarak yaşar. (İ.Ü.Orman Fakültesi - 1982 ) Genelde
Türkiyenin kuzeyinde ürer. Yerleşik ve göçmendir. Yaygın olarak göçer.Kışı yakın doğu kıyıları, Arabistan İran ın güneyi ve Irak bataklıklarında geçirir.(Orta Doğu Kuşları-2008)
Fransızcada : Aigle pecheur, Aigle plongeur, Aigle bulbuzard --
İngilizcede : Osprey, fish hawk ---Almancada: Fischadler--- İtalyancada : Falco pescatore Türkçede : Balık kartalı - Dalıcı Kartal
Beslenme
Adındanda anlaşılacağı üzere balık başlıca gıdasıdır.Bunu yanısıra kurbağa, su semenderi ve su yılanlarını da avlar.Zorunlu kalırsa karadaki sürüngenleri ve memelileri yakalar.
Uçarken kanatlarını fazla yukarı aşağıya oynatmadan uzun bir süre devamlı çırpar, süzülürken kanatları yumuşak bir kavis oluşturarak uzaktan bir martıyı anımsatır. Su üzerinde balık ararken sürekli havada asılı kalır, suya dalarken su sıçratır ve gövdesi neredeyse tamamen suya girer.
Biyolojisi
Gençleri daha esmer - kırmızı renkli sırtlerıyle farkedilir, üzerlerinde kırmızı ya da beyaz tüyleri vardır.
Bacakları tüysüz, kuvvetli pullarla kaplı ve grimsidir. Parmakları da ayni durumda pullu olan Balık Kartalı nın uzun ve çok kıvrıktır. Gagası kıvrık ve siyahtır göze kadar yarık değildir. Burun delikleri oval grimsidir, göz bebekleri sarıdır.
Boyu erkeklerde 50-55 cm, dişilerde 57-65 cm dir. kanat boyu ekekte 48 dişide 50 cm kanat genişliği erkekte 155 , dişide 165 cm dir. Ağırlığı erkeklerde 900 gr , dişilerde 1.500 gr arasındadır.
Göçü
Kuzeydeki tek popülasyon göçmendir ve kışın kuzeyden göç eder. Çoğunluğu Afrika’ya, Büyük Sahra’nın güneyine göçer. Az sayıda kuş Akdeniz’de kalır.
Bir yaşındaki kuşlar ikinci yaz boyunca /17 ay) güneyde kalırlar. İkinci yaşındakiler kuzeye geri dönerler, ama genellikle üremezler. Üç yaşındakilerin büyük bölümü üreme popülasyonuna katılır. Bazen denizden uzakta da bulunabilirler.(Kaynak :5)
Popülasyonu
Türkiye’de kayıtları seyrek olmakla birlikte İç ve Doğu Anadolu’da nadir, diğer bölgelerde özellikle Marmara ve Karadeniz’de daha sık görülür. Literatür taramalarına göre, Niğde’den ilk kez kaydedilmiştir. Rosettus 2000 yılı Eylül ayında Sarıkamış (Kars)-Ardahan arasındaki yaylalarda ve Erzurum yakınında da gözlemlenmiştir. Trakuşta yüklenen fotoğraflara göre daha çok Kırklareli (5 kayıt)’nden ayrıca İstanbul (3), İzmir (3), Ankara (1), Bursa (1), Denizli (1), Konya (1), Niğde (1), Zonguldak (1-forumdan) ve yer belirtilmemiş (1) (M. Çetinkoç’tan) kayıtları vardır. (Rosettus-TRAKUS)
1910′dan sonra Britanya Adalarında soyu tükenen balık kartalı, 1959′da seçilmiş türlerin denetim altında üretilmesiyle yeniden çoğalmıştır. Aynı biçimde, türün Kuzey Amerika kıtasındaki nüfusu büyük olasılıkla DDT kalıntılarının sorumlu olduğu çevre kirliliği nedeniyle 1950′lerden sonra hızla azalmışsa da, 1980′lerde yeniden artmaya başlamıştır. Türkiye’de bu kuşların bilinen tek üreme bölgesi Kızılırmak deltasıdır. Göç sırasında da az sayıda görülür.(internet ansiklopoedisi)
Tüm dünyada yayılmıştır ve suyun yakınında (göller, nehirler, deniz kıyıları) bulunur. Başlıca üreme alanları kuzey ve doğu Avrupa’dır. Az sayıda ve lokal olarak İskoçya, orta Avrupa, güneybatı Portekiz, batı Akdeniz’de ürer. Kanarya adaları ve Cape Verde adaları ve Sina yarımadasında yerleşik kuşların üreme kolonileri vardır.(Kaynak:5)
1960’larda balık kartalı popülasyonu DDT kullanımı sonrasında azalmıştır. DDT kullanımı yumurta kalsiyum içeriğini ve kabuk kalınlığını azaltmıştır ve kolayca kırılmasına neden olmuştur. DDT kullanımımın kısıtlanmasıyla popülasyon yeniden artmıştır. Yapay yuvaların kullanılması üreme başarısını %45.9’dan %62.9’a çıkarmıştır.(Kaynak:5)
Davranışları
Dalıcı kartal adını alan bu kuş, geniş kanatlarıyla yüksekten uçar, sert bir inişle, gördüğü avına saldırır.Ayakları avına doğru yöneliktir.Bu durumuyla balığı hemen kapabilir.Sivri uzun ve kıvrık pençeleri bu işe çok elverişlidir.Kanalarını kapayarak dalar ve avını kapar kapmaz havalanır ve bir kaya ya da direk üzerinde balığını yemeye başlar. Dalışlarıyla büyük küçük tüm balıkları yakalar. Her dalıştan sonra silkinerek üzerindeki suları atar ve havalanır.Ancak çok büyük balıkları yakalamışsa, onlarla havalanamaz ve bırakmadığı için de balıkla berabaer suya batarak boğulur.
Su üzerinde balık ararken sürekli havada asılı kalır.Suya dalarken su sıçratır ve gövdesi neredeyse tamamen suya girer.
Dış ayak parmağını çift taraflı kullanan tek yırtıcıdır. İsterse 3 parmak önde biri arkada yada yakaladığı kaygan balıkları daha iyi tutabilmek için bu parmağı arkaya çevirip 2 parmak önden 2 parmak arkadan tutabilir.
